Ένα σκίαστρο! Πόση Ενέργεια;
Η εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 30 με 60% μπορεί να επιτευχθεί με έξυπνες, ολοκληρωμένες και συνδυασμένες τεχνολογίες ολιστικής αρχιτεκτονικής δόμησης, τόσο για τις νέες κατασκευές όσο και για τις ανακαινίσεις. Σύντομα, για τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα είναι νομική υποχρέωση, ενώ από το 2020 και μετά όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι “σχεδόν μηδενικής ενέργειας”. Υπάρχει βέβαια ένα τεράστιο απόθεμα των ήδη υπαρχόντων κτιρίων. Προς το παρόν, μόλις το 1 με 1,5% των κτιρίων ανακαινίζεται κάθε χρόνο, ρυθμός αργός, που πρέπει να φτάσει το λιγότερο το 3% βασιζόμενος στις καλύτερες προδιαγραφές για ενεργειακή απόδοση.
Τόσο στις περιπτώσεις νέας κατασκευής, όσο και στις περιπτώσεις ανακαίνισης, αυτό που έχει προτεραιότητα είναι η καλύτερη μόνωση των αδιαφανών μερών του κελύφους του κτιρίου, καθώς και η μείωση της διαρροής του αέρα, με σωστό εξαερισμό που εξασφαλίζει υγιείς εσωτερικές κλιματικές συνθήκες. Αυτό που παραβλέπεται όμως πιο συχνά, είναι ο σοβαρός κίνδυνος υπερθέρμανσης που μπορεί να προκύψει τις καλοκαιρινές περιόδους.
Στα περισσότερα σπίτια κι εμπορικά καταστήματα, το κέλυφος του κτιρίου είναι η βασική πηγή απώλειας ή κέρδους της ενέργειας. Από τα μέρη του σπιτιού, ενώ τα παράθυρα είναι ένα στατικό στοιχείο, οι καιρικές συνθήκες διαφοροποιούνται συνεχώς. Ωστόσο, ο καθένας ελπίζει και προσδοκά να αισθάνεται άνετα στο εσωτερικό του κτιρίου όλες τις ώρες.
Μια από τις βασικές απαντήσεις σ’ αυτό το δίλημμα είναι η δυναμική σκίαση. Η σκίαση μειώνει ή ελαχιστοποιεί την ανάγκη για ενεργητικό δροσισμό σε καλοκαιρινές συνθήκες, ελέγχοντας την ποσότητα ηλιακής ενέργειας που εισέρχεται από τα παράθυρα. Η κατάλληλη διαχείριση της ηλιακής σκίασης, που επιτυγχάνεται με τη σωστή χρήση από τους ενοίκους και με αυτοματοποιημένα συστήματα ελέγχου, επιτρέπει τη συλλογή των ελεύθερων ανανεώσιμων πηγών ηλικιακής ενέργειας κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Και στις δύο εποχές, προσφέρει επιπλέον μόνωση των διαφανών τμημάτων του κελύφους του κτιρίου, το οποίο βοηθά στη μείωση της απώλειας θερμότητας τις κρύες μέρες και στον περιορισμό της απόκτησης θερμότητας το καλοκαίρι.
Η σκίαση και ηλιοπροστασία, διαχειρίζεται κι ελέγχει επίσης την ημερήσια αγωγιμότητα, μειώνοντας την αντανάκλαση και βελτιώνοντας την οπτική άνεση, δημιουργώντας έτσι καλύτερους εσωτερικούς χώρους εργασίας. Αυτό είναι μεγάλο πλεονέκτημα, καθώς η κοινή λογική λέει πως οι άνθρωποι προτιμούν το φυσικό φως γιατί βελτιώνει την άνεση και την ευεξία. Η σκίαση και ηλιοπροστασία επιτρέπει τη χρήση μεγάλων επιφανειών γυαλιού που συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Απόδειξη της επίδρασης της ηλιακής ενέργειας παρέχουν οι εργαστηριακές έρευνες, οι μετρήσεις πεδίου και τα προγράμματα προσομοίωσης όπως το EnergyPlus ή το TRNSYS. Η ES-SO (Ευρωπαϊκή Οργάνωση Ηλιακής Σκίασης) ανέθεσε το 2006 την εκπόνηση επιστημονικής μελέτης η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα πως σχεδόν το 10% της ενέργειας που χρησιμοποιείται σε απλά κτίρια θα μπορούσε να εξοικονομηθεί, αν μόνο τα μισά παράθυρα είχαν σκίαση ή παντζούρια, εσωτερικά ή εξωτερικά1.
Καθώς η αγορά τεχνητού δροσισμού -air conditioning- παρουσιάζει αλματώδη ανάπτυξη, η μείωση ή η εξάλειψη των αναγκών αυτού του είδους τεχνητού δροσισμού και ο θετικός αντίκτυπος τους απέναντι στην ανάπτυξη των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα.
Η εξωτερική σκίαση είναι μία φυσική μέθοδος του παθητικού δροσισμού και μπορεί σε μεγάλο βαθμό να μειώσει τις ανάγκες δροσισμού, όπως έχουν δείξει διάφορες μελέτες και μετρήσεις. Και η εσωτερική σκίαση, όμως, παρέχει πολλά οφέλη καθώς επιτυγχάνει καλύτερο έλεγχο του ημερήσιου φωτός και εξασφαλίζει περισσότερη μόνωση στα παράθυρα.